Harika olmak varken neden iyi olmakla yetinelim?

Jim Collins, bu soruyla çıktığı yolculuğun sonunda iş dünyasındaki liderlik yaklaşımına önemli bir yenilik sunacağını belki tahmin ediyordu ama dünya henüz 5. Seviye Liderlik’le tanışmamıştı. Jim Collins, 2001 yılında Harvard Business Review’de yayınladığı makalesindeki düşüncelerini genişleterek Good to Great (İyiden Mükemmel Şirkete) adıyla kitap haline getirdi. Kitap tüm dünyada çoksatar olunca artık liderlerin 5. seviyeye yolculukları da başlamış oldu.

5. Seviye Liderliğe giden yolun satırbaşları

Kavramın kurucusu ve geliştiricisi Jim Collins, 5. seviye liderliği “alçakgönüllülüğü sarsılmaz bir iradeyle birleştirerek şirketini iyi olmaktan mükemmel olmaya götüren liderlik biçimi” olarak tanımlıyor. Collins’e göre bir lider, yüksek seviyede azimli ve hırslı, sağlıklı bir özfarkındalık ile özsaygıya sahip ve çalışanlarının ihtiyaçlarını kendisinin önünde tutabildiği ölçüde şirketini üst basamaklara taşır. 

5. Seviye Liderlik anlayışının ortaya çıkış hikayesi, Collins’in iyi şirketleri mükemmel şirketlerden ayıran farklar nelerdir sorusunun peşine düşerek yaptığı geniş kapsamlı ve uzun süreli araştırmayla başlıyor. Araştırmanın odaklarından biri Fortune 500 listesinde yer alan şirketler. Collins, bu şirketler arasında iyiden mükemmele geçiş yapmış yani finansal değerinde hızlı biçimde çarpıcı büyümeler yaratmış olanları ortaya çıkarmaya çalışıyor. Ve sonuçta 500 şirketlik listede 11 şirketin bu büyük sıçramayı başardığını buluyor. Bu şirketleri aynı sektörden ve aynı başlangıca sahip başka şirketlerle karşılaştırarak bu başarılı şirketlerin ne yaparak iyiden mükemmele gittiklerini değerlendiriyor. İşte 5. Seviye Liderlik adını alan liderlik yaklaşımı da bu araştırmanın ortaya koyduğu verilerden doğuyor.

Liderin Yolu: 1’den 5’e nasıl gidilir?

Jim Collins daha önce denenmiş liderlik modellerinden farklı bir öneri sunarken kendi liderlik yaklaşımına “5. seviye” adını vermeyi uygun buluyor. Doğal olarak konuyu daha iyi anlamak için diğer dört seviyenin ne olduğuna bakmakta fayda var:

1. Seviye Liderlik: Son derece yetenekli lider

Bilgisi, tecrübesi, yönetim becerisiyle şirketin starı olan liderleri işaret eder. Bu liderlik anlayışında liderin işini çok iyi yaptığı herkes tarafından kabul edilir, övgüleri üzerinde toplar. Ortak hedef ya da ortak başarı hissi zayıftır.

2. Seviye Liderlik: Yüksek katkı sunan lider

Liderin ekiple uyumu mükemmeldir. Bununla birlikte sürece verdiği katkı tartışmasız olarak herkesten ve her şeyden üstün olarak ekibinden ayrı tutulur.

3. Seviye Liderlik: Yetkili lider

Bu anlayıştaki lider organizasyon ve kaynak yönetimi konusunda üst düzey yetkinliklere sahiptir. İyi yönetir ama şirketine seviye atlatmaya ya da kendisinden sonra da sürecek bir kültür oluşturmaya uzaktır.

4. Seviye Liderlik: Etkili lider

Bu liderlik modeli, şirket kültürüne hakim, yılmazlık seviyesi yüksek liderleri barındırır. Çalışanlarını hedefe ortak etmekte son derece başarılıdır. Çok başarılıdırlar ancak spot ışıklarını üzerlerinde isterler.

5. Seviye Liderlik: Mükemmel lider

Başarılı olmayı ve azmi kalıcı kurum kültürü haline getiren, şirkete hem maddi hem de manevi anlamda yeni değerler kazandıran bir liderlik yöntemini içerir. Kazanımları kalıcıdır, kendisini değil çalışanları ve şirketi mükemmelleştirir.

5. Seviye Liderlerin ortak özellikleri: Önce alçakgönüllülük…

İyi liderler için genelde düşünülen imaj, aykırı bir zekaya ve meydan okuyan bir özgüvene sahip olduklarıdır. Jim Collins 5. Seviye Liderlik teorisinde bu “çok başarılı ama ulaşılamaz” liderlik anlayışınızı tersine çeviriyor. Günümüzün işyerinde wellbeing ortamı sağlamayı, çalışanların esenliğini önde tutan anlayışıyla 5. Seviye Liderliğin örtüştüğü çok nokta var elbette. Çalışanların kendisini iyi ve bağlı hissetmesini kendi hislerinin ve hedeflerinin önüne koyabilen alçakgönüllü, motive edici, samimi ve tutkulu liderler, 5. Seviye Liderlik yaklaşımını oluşturuyor. Özellikle “birlikte başarı” vurgusu önem taşırken alınan her ilerlemenin şirket kültüründe kalıcı hale gelmesi için çaba harcanıyor.

5. Seviye Liderlerin ortak özelliklerini:

• Alçakgönüllülük
• Yardım istemekten çekinmemek
• Sorumluluk almak
• Daima şirket menfaati için çalışmak
• Kurumu ve çalışanlarını kendisine değil kurum kültürüne bağlamak
• Disiplin ve yüksek bağlılık geliştirmek
• Daima doğru insanlarla çalışmak
• Tutkuyla liderlik etmek olarak sayabiliriz.

5. Seviye Liderlik şirketi nasıl mükemmele taşır?

Bu liderlik modeli aslında gücünü içinde barındırdığı insani özelliklerden alıyor. Merkezine insanı koyan yaklaşımlar özellikle pandemi sonrası stres ve tükenmişlik katsayısı iyice artan dünyamızda başarılı olmanın neredeyse tek şartı. İş hayatının oyuncuları her şeyden önce esenlik arayışında. 5. Seviye Liderlik modeli de aslında temelde bunu sunarak başarıya ulaşıyor.

5. Seviye Liderlerin şirketlerine kattıklarına baktığımızda;

• Gelişim stratejisine odaklanarak liderlik ettikleri organizasyonları daima yukarıya taşırlar.
• İyi olmayı değil mükemmelliği hedeflerler ve bu tüm çalışanlarla birlikte şirket kültürünü de mükemmellik hedefinin parçası haline getirirler.
• Kendilerinden sonra da devam edecek daimi bir başarı kültürü yaratırlar.
• Başarıda paylaşımcı ve alçakgönüllü olurken düşüşlerde sorumluluğu üstlenirler.
• Kararlı olmakla birlikte değişen koşullara karşı esnek yanıtlar vermeyi bilirler, duygusal çeviklikleri üst düzeydedir.
• Şirketlerine ve ekiplerine bağlıdırlar, içten ve şeffaf tavırlarıyla çalışan bağlılığını da yükseltirler.

Liderin adını değil şirketin başarılarını biliyorsanız…

Araştırmalar 5. Seviye Liderlik modeliyle yönetilen şirketlerin kendi pazarlarındaki rakiplerine karşı 3’te 1 oranında daha başarılı performans gösterdiğini ortaya koyuyor. Aslında başarıyı ölçmenin çok daha kolay bir yolu var. Eğer bir şirketin ne kadar başarılı olduğunu duyuyor ve büyüme hikayesini hayranlıkla dinliyor fakat liderinin adını bilmiyorsanız büyük ihtimalle o lider 5. Seviye Liderdir.